น ตาว ปริยาทิยนฺตีติ น ตาว อนวเสสโต ปริคฺคยฺหนฺติ ฯ กสฺมาติ เจติ อาห ‘‘อสุตฺตนามกญฺหี’’ติอาทิฯ ยสฺมา สุตฺตนฺติ อิมํ นามํ อนาโรเปตฺวา สงฺคีตํ ชาตกาทิพุทฺธวจนํ อตฺถิ, ตสฺมา วุตฺตนเยน ตีณิ ปิฏกานิ น ปริยาทิยนฺตีติฯ สุตฺตนิปาตอุทานอิติวุตฺตกานิ ทีฆนิกายาทโย วิย สุตฺตนฺติ นามํ อาโรเปตฺวา อสงฺคีตานีติ อธิปฺปาเยเนตฺถ ชาตกาทีหิ สทฺธิํ ตานิปิ คหิตานิฯ พุทฺธวํสจริยาปิฏกานํ ปเนตฺถ อคฺคหเณ การณํ มคฺคิตพฺพํ, กิํ วา เอเตน มคฺคเนนฯ สพฺโพปายํ วณฺณนานโย เถรวาททสฺสนมุเขน ปฏิกฺขิตฺโต เอวาติฯ

กิํ อตฺถีติ อสุตฺตนามกํ พุทฺธวจนํ นตฺถิเยวาติ ทสฺเสติฯ ตํ สพฺพํ ปฏิกฺขิปิตฺวาติ ‘‘สุตฺตนฺติ วินโย’’ติอาทินา วุตฺตสํวณฺณนายํ ‘‘นายมตฺโถ อิธาธิปฺเปโต’’ติ ปฏิเสเธตฺวาฯ วิเนติ เอเตน กิเลเสติ วินโย, กิเลสวินยนูปาโย, โส เอว การณนฺติ อาห ‘‘วินโย ปน การณ’’นฺติฯ

ธมฺเมติ ปริยตฺติธมฺเมฯ สราคายาติ สราคภาวาย กามราคภวราคปริพฺรูหนายฯ สํโยคายาติ ภวสํโยชนายฯ สอุปาทานายาติ จตุรูปาทานูปสํหิตตายฯ มหิจฺฉตายาติ มหิจฺฉภาวายฯ อสนฺตุฏฺฐิยาติ อสนฺตุฏฺฐภาวายฯ โกสชฺชายาติ กุสีตภาวายฯ สงฺคณิกายาติ กิเลสสงฺคณิกวิหารายฯ อาจยายาติ ติวิธวฏฺฏาจยายฯ วิราคายาติ สกลวฏฺฏโต วิรชฺชนตฺถายฯ วิสํโยคายาติ กามราคาทีหิ วิสํยุชฺชนตฺถายฯ อนุปาทานายาติ สพฺพสฺสปิ กมฺมภวสฺส อคฺคหณายฯ อปฺปิจฺฉตายาติ ปจฺจยปฺปิจฺฉตาทิวเสน สพฺพโส อิจฺฉาย อปคมายฯ สนฺตุฏฺฐิยาติ ทฺวาทสวิธสนฺตุฏฺฐภาวายฯ วีริยารมฺภายาติ กายิกสฺส เจว เจตสิกสฺส จ วีริยสฺส ปคฺคณฺหนตฺถายฯ วิเวกายาติ ปวิวิตฺตภาวาย กามวิเวกาทิตทงฺควิเวกาทิวิเวกสิทฺธิยาฯ อปจยายาติ สพฺพสฺสปิ วฏฺฏสฺส อปจยนาย, นิพฺพานายาติ อตฺโถฯ เอวํ โย ปริยตฺติธมฺโม อุคฺคหณธารณปริปุจฺฉามนสิการวเสน โยนิโส ปฏิปชฺชนฺตสฺส สราคาทิภาวปริวชฺชนสฺส การณํ หุตฺวา วิราคาทิภาวาย สํวตฺตติ, เอกํสโต เอโส ธมฺโม, เอโส วินโย สมฺมเทว อปายาทีสุ อปตนวเสน ธารณโต กิเลสานํ วินยนโต จฯ สตฺถุ สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส โอวาทานุรูปปฺปวตฺติภาวโต เอตํ สตฺถุสาสนนฺติ จ ชาเนยฺยาสีติ อตฺโถฯ

จตุสจฺจตฺถสูจนํ สุตฺตนฺติ อาห ‘‘สุตฺเตติ เตปิฏเก พุทฺธวจเน’’ติฯ เตปิฏกญฺหิ พุทฺธวจนํ สจฺจวินิมุตฺตํ นตฺถิฯ ราคาทิวินยการณํ ยถา เตน สุตฺตปเทน ปกาสิตนฺติ อาห ‘‘วินเยติ เอตสฺมิํ ราคาทิวินยการเณ’’ติฯ สุตฺเต โอตรณญฺเจตฺถ เตปิฏกพุทฺธวจนปริยาปนฺนตาวเสเนว เวทิตพฺพํ, น อญฺญถาติ อาห ‘‘สุตฺตปฺปฏิปาฏิยา กตฺถจิ อนาคนฺตฺวา’’ติฯ ฉลฺลิํ อุฏฺฐเปตฺวาติ อโรคสฺส มหโต รุกฺขสฺส ติฏฺฐโต อุปกฺกเมน ฉลฺลิกาย สกลิกาย ปปฏิกาย วา อุฏฺฐาปนํ วิย อโรคสฺส สาสนธมฺมสฺส ติฏฺฐโต พฺยญฺชนมตฺเตน ตปฺปริยาปนฺนํ วิย หุตฺวา ฉลฺลิสทิสํ ปุพฺพาปรวิรุทฺธตาทิโทสํ อุฏฺฐเปตฺวา ปริทีเปตฺวาฯ ตาทิสานิ ปน เอกํสโต คุฬฺหเวสฺสนฺตราทิปริยาปนฺนานิ โหนฺตีติ อาห ‘‘คุฬฺหเวสฺสนฺตร…เป.… ปญฺญายนฺตีติ อตฺโถ’’ติฯ ราคาทิวินเยติ ราคาทิวินยนตฺเถน อตทาการตาย อปญฺญายมานานิ ฉฑฺเฑตพฺพานิ จชิตพฺพานิ น คเหตพฺพานิฯ สพฺพตฺถาติ สพฺพวาเรสุฯ

มหาปเทสสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สญฺเจตนิยวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

(19) 4. พฺราหฺมณวคฺโค

1-3. โยธาชีวสุตฺตาทิวณฺณนา

[181-183] จตุตฺถสฺส ปฐมาทีนิ อุตฺตานตฺถาเนวฯ